Strengere eisen voor de voorwaardelijke invrijheidstelling
De Eerste kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel Straffen en Beschermen. Met de inwerkingtreding van de wet vanaf 1 mei 2021 wordt de voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.) maximaal twee jaar.
Op dit moment komen gedetineerden, die meer dan twee jaar gevangenisstraf moeten uitzitten, van rechtswege voorwaardelijk vrij na twee derde van hun straf. Als een dader 18 jaar wordt opgelegd voor het plegen van een zwaar misdrijf, dan wordt diegene in beginsel na 12 jaar voorwaardelijk in vrijheid gesteld. Hoe langer de straf is, hoe langer de v.i. wordt. Volgens minister Dekker (Rechtsbescherming) doet dit afbreuk aan het rechtsgevoel.
De nieuwe wet brengt hier verandering in. De v.i. die nu nog kan oplopen tot zelfs tien jaar, wordt met de wet Straffen en Beschermen vastgesteld op maximaal twee jaar. Dat betekent dat als de dader 18 jaar wordt opgelegd, hij ‘pas’ na 16 jaar op vrije voeten kan komen.
Het Openbaar Ministerie (OM) dient voor iedere gedetineerde individueel de afweging te maken of een v.i. mogelijk is. De v.i. gaat dus niet langer van rechtswege in. Het OM zal daarbij kijken naar het gedrag van de gedetineerde, de belangen van de betrokken slachtoffers en het gevaar voor de maatschappij.
Niet alleen de duur van de v.i. wordt anders, maar ook het verlof wordt minder vrijblijvend en vanzelfsprekend. Gedetineerden komen enkel in aanmerking voor verlof als ze zich goed gedragen en voldoende inzetten. Bij slecht gedrag kan het OM besluiten dat de gedetineerde (nog) geen v.i. krijgt. Indien een gedetineerde zich goed gedraagt, kan hij worden beloond met verlof, een v.i. en privileges zoals meer keuze in recreatie-uren en werk. Zodoende gaat het gedrag van de gedetineerden in de gevangenis zwaarder wegen.
Deze veranderingen moeten ervoor zorgen dat gedetineerden zich vanaf dag één gericht en actief bezighouden met hun re-integratie. Hierbij hebben de gedetineerden veel eigen verantwoordelijkheid, maar daar zullen ze voortaan meer hulp bij krijgen. Ze krijgen onder andere hulp bij het zoeken van onderdak, werk en zorg. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ex-gedetineerden minder vaak terug de fout ingaan wanneer ze hun zaken op orde hebben.
21 augustus 2020
Anneline Nieuwenhuijse